Ολοκληρωμένο πρόγραμμα καπνίσματος

Η πρόταση με ημερομηνία 14.5.2008 όσον αφορά το ολοκληρωμένο πρόγραμμα καπνίσματος που περιλαμβάνει τη γραπτή πολιτική της ΑΤΗΚ για το κάπνισμα, το πρόγραμμα δημιουργίας αιθουσών για τους καπνιστές και το πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος για τους εργαζόμενους, μελετήθηκε από την ΕΠΟΕΤ (ΟΗΟ-ΣΕΚ) και μετά από διαβουλεύσεις με τις Υπηρεσίες Προσωπικού, συμφωνήθηκε να αρχίσει άμεσα η εφαρμογή του.

Πολιτική για το κάπνισμα

1. Εισαγωγή

Το κάπνισμα έχει αποδειχθεί, εδώ και αρκετές δεκαετίες, με βάση χιλιάδες εργαστηριακές και επιδημιολογικές έρευνες ότι προκαλεί καρκίνο συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου της στοματικής κοιλότητας, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του πνεύμονα, του μαστού, της ουροδόχου κύστεως, καθώς και άλλων οργάνων του σώματος. Προκαλεί επίσης ένα μεγάλο αριθμό επιπρόσθετων προβλημάτων υγείας όπως οι χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων, οι παθήσεις της καρδιάς, η οστεοπόρωση και άλλα. Οι πιο πάνω αναφερόμενες μελέτες έχουν αποδείξει τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος τόσο στους καπνιστές όσο και στους μη καπνιστές που εκτίθενται παθητικά στον καπνό του τσιγάρου. Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω, οι ίδιες οι καπνοβιομηχανίες έχουν παραδεχτεί επίσημα, τόσο δημόσια όσο και σε αίθουσες δικαστηρίων, την αιτιολογική συσχέτιση του τσιγάρου με τον καρκίνο, και έχουν υποχρεωθεί να πληρώσουν μέχρι σήμερα πέραν των 350 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αποζημιώσεις, ακριβώς διότι για πολλά χρόνια στο παρελθόν διαφήμιζαν τα τσιγάρα και παραπλανούσαν τους ανθρώπους αποκρύπτοντας τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος.

Η ΑΤΗΚ, ως κοινωνικά ευαίσθητος οργανισμός που πρωτοπορεί στα θέματα ασφάλειας και υγείας του προσωπικού έχει αναπτύξει μια γραπτή πολιτική για το κάπνισμα και ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ελέγχου το οποίο ανταποκρίνεται στα επιστημονικά δεδομένα και ταυτόχρονα ικανοποιεί την ισχύουσα νομοθεσία στην Κύπρο.

Η πολιτική της ΑΤΗΚ για το κάπνισμα στο χώρο εργασίας συνάδει με τις πρόνοιες της υπάρχουσας νομοθεσίας, νόμος 75(Ι)/2002. Η νομοθεσία προβλέπει μεταξύ άλλων στο άρθρο 10, εδάφιο 1 ότι: «κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να καπνίζει σε χώρο απαγόρευσης καπνίσματος, εξαιρουμένου ειδικού χώρου ο οποίος είναι ειδικά διαρρυθμισμένος για καπνιστές και διαθέτει επαρκές σύστημα εξαερισμού». Επίσης, στο άρθρο 14 εδάφιο 1 προβλέπεται ότι: «Κάθε εργοδότης οφείλει, μετά από συνεννόηση με τους εργοδοτουμένους που πιθανόν να επηρεαστούν ή με τους εκπροσώπους των εργοδοτουμένων, να καθορίζει γραπτώς και να εφαρμόζει πολιτική σχετικά με το κάπνισμα σε κάθε χώρο εργασίας, η οποία να βασίζεται στην αρχή ότι οι εργοδοτούμενοι που δεν καπνίζουν ή δεν επιθυμούν να καπνίζουν στο χώρο εργασίας τους προστατεύονται από τον καπνό σε τέτοιο χώρο εργασίας».

Επιπλέον, στο άρθρο 14, εδάφιο 2 παρaγράφους (α) και (β) προβλέπονται τα εξής: «(α) Σε κάθε χώρο εργασίας ο εργοδότης μεριμνά για την τοποθέτηση ή τη διάθεση αντιγράφου πολιτικής που εφαρμόζεται για το κάπνισμα στο χώρο αυτό και προμηθεύει, κατόπιν αίτησης, με αντίγραφο της πολιτικής αυτής κάθε εργοδοτούμενο, υποψήφιο εργοδοτούμενο, ή εκπρόσωπο τέτοιου εργοδοτούμενου», και «(β) σε κάθε χώρο εργασίας ο εργοδότης μεριμνά για την τοποθέτηση σε περίοπτα μέρη ευανάγνωστων και ευδιάκριτων πινακίδων που υποδεικνύουν τις περιοχές στις οποίες το κάπνισμα απαγορεύεται ή επιτρέπεται».

Πιο κάτω περιγράφεται αναλυτικά η πολιτική της ΑΤΗΚ για το κάπνισμα η οποία εφαρμόζεται με τη δέουσα αυστηρότητα που αρμόζει σε θέματα που απειλούν την υγεία του προσωπικού της ΑΤΗΚ.

2. Σκοπός

Ο σκοπός της παρούσας πολιτικής είναι η προστασία των εργαζόμενων της ΑΤΗΚ, όπως επίσης και η προστασία των επισκεπτών, συνεργατών και πελατών της ΑΤΗΚ από τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος αλλά και του παθητικού καπνίσματος στην υγεία τους, καθώς και η βελτίωση της ποιότητας εργασιακής και προσωπικής / οικογενειακής τους ζωής.

3. Χρήση

Η πολιτική για το κάπνισμα στην ΑΤΗΚ είναι διαθέσιμη σε όλο το προσωπικό της ΑΤΗΚ. Βρίσκεται αναρτημένη στο Ενδοδίκτυο της ΑΤΗΚ, ενώ αντίγραφο της πολιτικής διατίθεται σε κάθε εργαζόμενο, με ευθύνη του διαχειριστή του κάθε κτιρίου και των Υπηρεσιών Προσωπικού.

4. Πολιτική

Όλα τα στελεχωμένα και μη στελεχωμένα κτίρια της ΑΤΗΚ όσο και οι διάφορες άλλες εγκαταστάσεις της ΑΤΗΚ σε όλη την Κύπρο, καθώς και όλα τα οχήματα της ΑΤΗΚ κηρύσσονται ελεύθερα από τον καπνό του τσιγάρου με μοναδικές εξαιρέσεις τις αίθουσες καπνιστών όπου υπάρχουν.

Με βάση την πιο πάνω πολιτική, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ το κάπνισμα σε όλους τους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων της ΑΤΗΚ σε όλη την Κύπρο συμπεριλαμβανομένων των κλιμακοστασίων και άλλων εσωτερικών βοηθητικών χώρων των κτιρίων της ΑΤΗΚ. Επίσης, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ το κάπνισμα σε όλα τα οχήματα της ΑΤΗΚ.

Το κάπνισμα ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ επίσης σε όλους τους υπαίθριους χώρους υποδοχής των κτιρίων της ΑΤΗΚ συμπεριλαμβανομένου και κάθε χώρου που αποτελεί πρόσβαση (είσοδο) για το κάθε κτίριο, για συγκεκριμένη αίθουσα του κάθε κτιρίου, για την καντίνα, καθώς και για οποιοδήποτε άλλο εσωτερικό χώρο γραφείων της ΑΤΗΚ. Είναι γνωστό ότι προκαλεί αλγεινή εντύπωση το φαινόμενο οι καπνιστές να καπνίζουν στις διάφορες εισόδους των κτιρίων της ΑΤΗΚ, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι η πιο πάνω πρακτική οδηγεί στην έκθεση στον καπνό του τσιγάρου σε όσους εργαζόμενους ή επισκέπτες επιθυμούν να εισέλθουν στα κτίρια της ΑΤΗΚ.

Όσοι υπάλληλοι της ΑΤΗΚ επιθυμούν να καπνίσουν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ να καπνίσουν μόνο μέσα στην αίθουσα καπνιστών του κάθε κτιρίου (όπου υπάρχει) ή σε υπαίθριους χώρους της ΑΤΗΚ οι οποίοι δεν συνορεύουν ούτε με εισόδους των κτιρίων ούτε με μπαλκόνια, αλλά ούτε και με παράθυρα των κτιρίων της ΑΤΗΚ.

Υπεύθυνοι για την εφαρμογή της πολιτικής καπνίσματος στην ΑΤΗΚ είναι οι διαχειριστές του κάθε κτηρίου. Την τελική ευθύνη εφαρμογής της πιο πάνω πολιτικής για το κάπνισμα έχει ο ανώτερος ιεραρχικά υπάλληλος του κάθε κτιρίου ή/και ο καθ’ ύλην αρμόδιος προϊστάμενος του κάθε τμήματος ή υπηρεσίας της ΑΤΗΚ, οι οποίοι είναι και νομικά υπεύθυνοι για την εφαρμογή της πολιτικής απαγόρευσης του καπνίσματος όπως προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία.

Η Ανώτατη Εκτελεστική Διεύθυνση της ΑΤΗΚ, και κατ’ επέκταση η αρμόδια υπηρεσία της ΑΤΗΚ που διαχειρίζεται τα κτίρια της ΑΤΗΚ, είναι υπεύθυνη να διατηρεί τα κατάλληλα απαγορευτικά σήματα για το κάπνισμα σε όλους τους χώρους των κτιρίων και στα οχήματα της ΑΤΗΚ όπως προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία, καθώς επίσης και να τοποθετεί επιπλέον σήματα σε προσιτά σημεία των κτιρίων της ΑΤΗΚ, ώστε να γίνονται αντιληπτά τόσο από το προσωπικό όσο και από τους συνεργάτες και επισκέπτες των κτιρίων της ΑΤΗΚ.

5. Αίθουσες Καπνιστών

Η κάθε αίθουσα καπνιστών έχει διαμορφωθεί κατάλληλα για την εξυπηρέτηση των καπνιστών και ταυτόχρονα την προστασία του υπόλοιπου προσωπικού της ΑΤΗΚ από το παθητικό κάπνισμα, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία. Εκτός συγκεκριμένων εξαιρέσεων, υπάρχει τουλάχιστον μια αίθουσα καπνιστών σε κάθε κτήριο με κατά προσέγγιση αναλογία μιας αίθουσας για κάθε 100 υπαλλήλους.

Η κάθε αίθουσα καπνιστών διαθέτει ξεχωριστό σύστημα εξαερισμού και κλιματισμού. Η πόρτα της κάθε αίθουσας είναι υάλινη ενώ η κάθε αίθουσα διαθέτει επιπλέον υαλοπίνακες όπου είναι δυνατόν. Το εμβαδόν της κάθε αίθουσας κυμαίνεται από 5 έως 20 τετραγωνικά μέτρα ανάλογα με τους υπαλλήλους που εξυπηρετεί. Οι καπνιστές θα πρέπει να φροντίζουν για την καθαριότητα του χώρου αποφεύγοντας να απορρίπτουν τη στάχτη του τσιγάρου στο πάτωμα ή σε άλλα μέρη και θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα κατάλληλα σταχτοδοχεία με τα οποία είναι εξοπλισμένη η κάθε αίθουσα. Οι καπνιστές είναι επίσης υπεύθυνοι να φροντίζουν ώστε να μην δημιουργούνται προϋποθέσεις που δυνατό να οδηγήσουν σε εκδήλωση πυρκαγιάς στην αίθουσα από αναμμένα αποτσίγαρα.

Κατά τη διάρκεια της χρήσης της αίθουσας, και ανάλογα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή, θα πρέπει να χρησιμοποιείται ο εξαερισμός της κάθε αίθουσας καπνιστών. Η αλλαγή των φίλτρων του εξαερισμού θα πρέπει επίσης να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα επίσης ανάλογα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή.

Πινακίδα με οδηγίες χρήσης της αίθουσας καπνιστών πρέπει να διατηρείται πάντοτε στην είσοδο της αίθουσας καπνιστών με ευθύνη του διαχειριστή του κάθε κτιρίου, και του ιεραρχικά ανώτερου προϊσταμένου του κάθε κτιρίου το οποίο δυνατό να στεγάζει διάφορες υπηρεσίες της ΑΤΗΚ. Οι καπνιστές, όταν επιθυμούν να καπνίσουν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, ΥΠΟΧΡΕΟΥΝΤΑΙ, είτε να χρησιμοποιούν την αίθουσα καπνιστών (όπου υπάρχει) είτε να χρησιμοποιούν υπαίθριους χώρους της ΑΤΗΚ οι οποίοι δεν συνορεύουν ούτε με εισόδους του κτιρίου ούτε με μπαλκόνια, ούτε με παράθυρα των κτιρίων της ΑΤΗΚ.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΤΗΚ

1. Εισαγωγή

Το κάπνισμα έχει αποδειχθεί, εδώ και αρκετές δεκαετίες, με βάση χιλιάδες εργαστηριακές και επιδημιολογικές έρευνες ότι προκαλεί καρκίνο της στοματικής κοιλότητας, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του πνεύμονα, του μαστού, της ουροδόχου κύστεως, καθώς και άλλων οργάνων του σώματος. Προκαλεί επίσης ένα μεγάλο αριθμό επιπρόσθετων προβλημάτων υγείας όπως οι χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η οστεοπόρωση και άλλα. Οι πιο πάνω αναφερόμενες μελέτες έχουν αποδείξει τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος τόσο στους καπνιστές όσο και στους μη καπνιστές που εκτίθενται παθητικά στον καπνό του τσιγάρου.

Το κάπνισμα δεν αποτελεί απλά μια κακή συνήθεια αλλά μια εξάρτηση η οποία περιλαμβάνει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά της σωματικής και ψυχολογικής εξάρτησης από μια ουσία, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η νικοτίνη. Είναι γνωστό από διεθνείς επιδημιολογικές μελέτες ότι, ανά πάσα στιγμή, περίπου ένας στους δύο καπνιστές δηλώνουν ότι επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα. Το αδιαμφισβήτητο αυτό δεδομένο, δημιουργεί επιπλέον ευθύνες αλλά και ευκαιρίες στους εργοδότες και στα τμήματα επαγγελματικής ιατρικής, ώστε να αναπτύξουν προγράμματα διακοπής του καπνίσματος για τους εργαζόμενους.

Δεδομένου ότι η ΑΤΗΚ επιθυμεί να καταστεί ένας από τους πρωτοπόρους οργανισμούς στην Κύπρο στα θέματα ασφάλειας και υγείας, έχει δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος για τους εργαζόμενους το οποίο υποστηρίζεται από το ιατρείο επαγγελματικής ιατρικής της ΑΤΗΚ και εφαρμόζεται σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας της Κύπρου.

2. Σκοπός

Ο σκοπός του προγράμματος είναι η παροχή κάθε συμβουλευτικής, φαρμακευτικής και οποιασδήποτε άλλης υποστήριξης κρίνεται απαραίτητη σε όσους υπαλλήλους της ΑΤΗΚ επιθυμούν να σταματήσουν το κάπνισμα.

3. Πρόγραμμα Ιατρείου Επαγγελματικής Ιατρικής ΑΤΗΚ

Το πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος του ιατρείου επαγγελματικής ιατρικής της ΑΤΗΚ εφαρμόζεται στο χώρο του ιατρείου στα κεντρικά γραφεία της ΑΤΗΚ στη Δασούπολη, Λευκωσία. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ομαδική ή ατομική προσέγγιση και εφαρμόζεται κάθε Τρίτη απόγευμα για τις ομαδικές συναντήσεις και οποιαδήποτε ημέρα της εβδομάδας για τις προσωπικές συναντήσεις.

Αφορά τόσο στην ψυχολογική όσο και στη σωματική υποστήριξη της απεξάρτησης από τη νικοτίνη και παρέχεται εντελώς δωρεάν σε όσους εργαζόμενους το επιθυμούν. Δωρεάν παρέχονται επίσης και τα υποκατάστατα σκευάσματα νικοτίνης για όσο χρονικό διάστημα απαιτηθεί (συνήθως δεν υπερβαίνει τους τρεις μήνες).

4. Εξωτερικά Προγράμματα

Η ΑΤΗΚ αναγνωρίζοντας ότι το πρόβλημα της εξάρτησης από τη νικοτίνη είναι εξατομικευμένο και χρειάζεται ειδική προσέγγιση για τον καθένα, έχει επιλέξει να προσφέρει διάφορα προγράμματα, ώστε οι εργαζόμενοι σε όλες τις επαρχίες που επιθυμούν να σταματήσουν το κάπνισμα, να έχουν στη διάθεση τους εναλλακτικές λύσεις. Γι’ αυτό, παράλληλα με το πρόγραμμα του ιατρείου της ΑΤΗΚ που θα προσφέρεται στη Λευκωσία, η ΑΤΗΚ συνεργάζεται με το πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος του Υπουργείου Υγείας το οποίο παρέχεται επίσης δωρεάν στους εργαζόμενους σε κάθε επαρχία, αλλά ταυτόχρονα επιχορηγεί και τη συμμετοχή των εργαζομένων σε προγράμματα διακοπής καπνίσματος που προσφέρονται από τον ιδιωτικό τομέα. Για τα προγράμματα του ιδιωτικού τομέα, η ΑΤΗΚ, επιχορηγεί το 25% του κόστους του κάθε προγράμματος. Οι λεπτομέρειες για την επιχορήγηση του κάθε προγράμματος περιγράφονται στο Παράρτημα Α’.

4.1 Πρόγραμμα Υπουργείου Υγείας

Το πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος του Υπουργείου Υγείας εφαρμόζεται σε κάθε επαρχία στα κατά τόπους νοσοκομεία. Το πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος του Υπουργείου Υγείας εφαρμόζεται σε ομαδική βάση. Διαρκεί περίπου τρεις μήνες και περιλαμβάνει συμπλήρωση ειδικών ερωτηματολογίων, ομαδικές συναντήσεις, και υποστήριξη της διακοπής καπνίσματος με υποκατάστατα νικοτίνης. Ο πλήρης κατάλογος των προγραμμάτων που προσφέρονται από το Υπουργείο Υγείας παρέχεται στο Παράρτημα Α’.

4.2 Προγράμματα ιδιωτικού τομέα

Στον ιδιωτικό τομέα δραστηριοποιούνται διάφοροι επαγγελματίες που προσφέρουν προγράμματα διακοπής καπνίσματος είτε με τη μέθοδο του βελονισμού, είτε με τα ηλεκτρομαγνητικά ερεθίσματα είτε με άλλες μεθόδους. Το Τμήμα Επαγγελματικής Υγείας της ΑΤΗΚ έχει αξιολογήσει το πρόγραμμα που προσφέρεται από τα (Anti-Smoking Centers) και εισηγείται την επιχορήγηση του προγράμματος για τους εργαζόμενους χωρίς να παίρνει θέση για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος. Το πρωτεύον κριτήριο για την επιχορήγηση των προγραμμάτων του ιδιωτικού τομέα αφορά στην ασφάλεια τους σε σχέση με ενδεχόμενους σωματικούς ή ψυχικούς κινδύνους που δυνατό να εμπεριέχουν για τους εργαζομένους που συμμετέχουν. Για τα προγράμματα του Υπουργείου Υγείας, οι εργαζόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με το Γενικό Νοσοκομείο της κάθε επαρχίας και να ζητούν πληροφορίες για το πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος. Για τa Anti-Smoking Centers ο Παγκύπριος Τηλεφωνικός Αριθμός είναι: 70 000 188.

Παράρτημα Α’ – Εξωτερικά Προγράμματα

Κάθε εργαζόμενος στην ΑΤΗΚ που είναι καπνιστής και επιθυμεί να δοκιμάσει οποιαδήποτε μέθοδο διακοπής καπνίσματος στον ιδιωτικό τομέα θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον Ιατρό Εργασίας της ΑΤΗΚ είτε τηλεφωνικά είτε προσωπικά, ώστε να συζητήσει τις διάφορες εναλλακτικές λύσεις που προσφέρονται.

Κάθε εργαζόμενος μπορεί να πάρει μια επιχορήγηση κάθε χρόνο που ανέρχεται στο 25% της αξίας που καταβάλλει για οποιαδήποτε μέθοδο διακοπής καπνίσματος επιλέξει. Κάθε εργαζόμενος δικαιούται να λάβει μέχρι δύο φορές επιχορήγηση σε δύο διαφορετικά χρόνια. Η επιχορήγηση δίνεται μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος και την προσκόμιση από τον εργαζόμενο της απόδειξης πληρωμής.

 

 

Πίνακας 1: Εξωτερικά προγράμματα διακοπής καπνίσματος
Φορέας	Πρόγραμμα	Επαρχία	Διάρκεια	Κόστος
Υπουργείο Υγείας	Υποκατάστατα νικοτίνης	Λευκωσία, Λεμεσός, Λάρνακα, Πάφος	3 μήνες	Δωρεάν
Anti-Smoking Centers Τηλ: 70000188	Ηλεκτρομαγνητικά Ερεθίσματα τύπου LASER	Λευκωσία, Λεμεσός, Λάρνακα	1 – 5 ημέρες	€ 462 *

* Η ΑΤΗΚ έχει εξασφαλίσει μια ειδική έκπτωση για τους εργαζόμενους της με αποτέλεσμα το πρόγραμμα να χρεώνεται 400 Ευρώ. Επιπλέον οι εργαζόμενοι θα δικαιούνται επιχορήγηση από την ΑΤΗΚ που ανέρχεται στο 25% του κόστους.